DLACZEGO WARTO ĆWICZYĆ RÓŻNICOWANIE I WYODRĘBNIANIE W TERAPII MOWY?

RÓŻNICOWANIE I WYODRĘBNIANIE
WE WCZESNYM POSTĘPOWANIU NEUROLOGOPEDYCZNYM

    Osobny wpis o czymś tak podstawowym jak różnicowanie przedmiotów, zjawisk i ich wyodrębnianie - ale właśnie dlatego, że są podstawowe - trzeba.

   

    Różnicowanie i wyodrębnianie, obok innych funkcji prelingwalnych, należą do fundamentalnych procesów na drodze do nabywania mowy lub odzyskiwania jej po urazie lub udarze. Są funkcjami ściśle związanymi z orientacją autopsychiczną - czyli samoświadomością własnej osoby (orientację autopsychiczną badają lekarze w pierwszym wywiadzie: jak się nazywa? ile ma lat?) Trudności osób z zaburzoną samoświadomością wiążą się w dużej mierze z funkcją różnicowania prowadzącą do wyodrębnienia siebie z dojmującego poczucia chaosu czy splątania.

      Nabywanie mowy, czy to będące naturalnym rozwojowym procesem, czy odzyskiwaniem zaburzonej sprawności zasadza się na wysiłku umysłu do dostrzeżenia różnic między napływającymi bodźcami, wyodrębnienia różnic znaczących i próbach sklasyfikowania ich oraz posegregowania.

Wnioski dla terapii są następujące:

• należy wspomóc osobę potrzebującą w sprawności skupienia uwagi na nas i na innych bodźcach (dźwiękach, słowach, ogólnie: wrażeniach sensorycznych - warto włączyć do terapii także masaże i stymulację dotykową)
• warto ćwiczyć orientację w schemacie ciała towarzyszącą rozwojowi samoświadomości (wyodrębniać części ciała, łączyć je ze sobą, ćwiczyć przekraczanie linii środkowej ciała, wprowadzać kierunki: z boku, u góry, u dołu, z przodu, z tyłu)
• na bardziej zaawansowanym etapie ćwiczyć różnicowanie bodźców w obszarze każdego zmysłu:

- słuchu

- dotyku powierzchniowego (np. szklanka chłodna - szklanka ciepła, ręcznik suchy - ręcznik mokry itp.)

- czucia głębokiego (np. różnicowanie wrażeń z ręki zgiętej - ręki wyprostowanej, piłki lekkiej - piłki cięższej itp.)

- zmysłu równowagi ( tu wszystko po konsultacjach z lekarzem)

- warto także wprowadzić urozmaicone różnicowanie w zakresie zmysłów smaku i węchu oraz wzroku - nie należy przeceniać zmysłu wzroku na początku terapii - rozwojowo jest to ostatni zmysł doskonalący swoje funkcje,

• zakończeniem sesji różnicowania bodźców powinny być próby wyodrębniania określonego bodźca spośród innych np. bodźca dotykowego w postaci mokrej chusteczki spomiędzy innych suchych itp.   

     Jako dodatkowe uzasadnienie opisanych ćwiczeń warto przyjąć także fakt, iż różnicowanie i wyodrębnianie bodźców leży u źródeł umiejętności wyodrębniania słów z leksykonu umysłowego, z magazynu pamięci werbalnej. Trudność z wydobyciem słowa nie oznacza jego braku w pamięci, oznacza najczęściej zakłócenie z dostępem do niego. Przeszkodą może być długi czas potrzebny do przetworzenia sekwencji procesów dostępowych, także zaburzenie praksji tj. programowania i planowania oraz inne zmienne - nie umniejsza to jednak faktu, iż warto różnicowanie i wyodrębnianie ćwiczyć na rożne dostępne sposoby.