Pracując od lat jako logopeda, psycholog, terapeuta integracji
sensorycznej zebrałam dość dużo różnych pomocy - część kupiłam, część
dostałam na konferencjach od różnych wydawnictw i sklepów, część zrobiłam razem z moimi
podopiecznymi, niektóre sama. Od czasu do czasu przychodzi jednak taki moment
(jak dziś), kiedy mam potrzebę pozbyć się nadmiaru, zrobić porządki. W praktyce
bowiem okazuje się, że wielu z nich i tak nie używam - okazują się
niepraktyczne.
Jakie pomoce, moim zdaniem, warto mieć?
Przedstawiam kilka grup - każda dotyczy innego obszaru ćwiczeń:
- ćwiczenia rozwijające orientację w przestrzeni ze szczególnym
uwzględnieniem przestrzeni jamy ustnej i świadomości anatomii kompleksu
ustno-twarzowego
- lustro
- maskotka (może być uszyta samodzielnie) z miękkim filcowym językiem
do demonstracji płaskiego "przyklejenia" języka do podniebienia
lub opadania na dno jamy ustnej
- ćwiczenia na rozgrzewkę - czyli gimnastyka narządów artykulacyjnych i
mięśni twarzy:
- wydruki A4 (karty pracy) z różnymi rysunkami zwierząt - dzieci
bardzo je lubią (po zajęciach traktują je jako kolorowanki) - na zajęciach
natomiast są inspiracją do ćwiczeń - i tak:
> konik zachęca do kląskania językiem
> niedźwiadek do chrapania
> kotek do ćwiczenia warg - kilka razy miau (robimy np. wyraziste miau
kocurka, śpiewne miau kotki, delikatne szeptane miau małych kociaków - przy
okazji gimnastyki warg robią się niemal "same" ćwiczenia fonacyjne)
> piesek do hau hau (dźwięcznego ɦ )
wspomagającego wywołanie tylnojęzykowych k + g
> sówka do ho ho huhu (podobny cel jak piesek)
> chomik do przesuwania języka z jednego policzka
do drugiego
> zajączek - pomaga w naśladowaniu dźwięku typu
kic, kic (postpalatalne zmiękczone ki, gi)
> żyrafa zachęca do wyciągnięcia szyi i poćwiczenia
żuchwy
> pszczółka do bzyczenia
- miniaturki zwierzątek - używane
do tego samego celu jak powyżej plus do ćwiczeń dialogowych
- lusterko / lustro - przydatne
przy ćwiczeniach ułożenia artykulatorów zwłaszcza dla dzieci z tendencją
do realizacji międzyzębowych (lusterko pomaga pilnować język, by się nie
wysuwał)
- uszyta maskotka węża z otwartą
buzią i językiem, który pomaga zilustrować ćwiczenie "malowania"
podniebienia czubkiem języka
- małe, zwykłe karteczki do
ćwiczeń warg - przytrzymywanie kartki z taką siłą, by nie dało się jej
wysunąć
- ćwiczenia koordynacji oddechowo-fonacyjnej:
- wiatraczki (część zrobiona samodzielnie z
papieru)
- bańki mydlane
- dmuchajki (można zrobić z plastikowej
butelki)
- drobinki bibuły
- drobiny waty
- piórka
- słomki
- ćwiczenia artykulacyjne - tu staram się nie używać pomocy, z wyjątkiem
lusterka i palca dziecka, które ma pewne rzeczy wykonać samodzielnie,
- różne przedmioty, w które można zastukać i
wydadzą dźwięk (szklanki z wodą, pudełka, kamyki, folia
szeleszcząca, kulki papieru, balony, proste rzeczy, które są pod ręką -
choćby dosłownie blat biurka :)
- czasem korzystam z nagranych dźwięków (tę pomoc
cenię i choć nie używam często, lubię gdyż dzieci ją lubią)
- do ćwiczeń słuchu używam dłoni (klaskanie,
wystukiwanie prostych rytmów, pstrykanie palcami)
- na każdych zajęciach realizuję ćwiczenia słuchu
fonetycznego typu: co słyszysz na początku słowa...?, lub: powiem ci dwa słowa - a ty mi powiedz, które jest
poprawne (podczas tych ćwiczeń zachęcam dziecko do działań twórczych i rozwijania podzielności uwagi - proponuję zabawy
manualne: kolorowanie, malowanie, łączenie punktów, robienie labiryntów,
wycinanie, przewlekanie kordonka przez otwory, sznurkowe makramy, proste szycie (fastryga, na
okrętkę, różnie)
- ćwiczenia lewej półkuli
- układanki sekwencyjne (staram się korzystać z
naturalnych pomocy: kasztanów, kamieni, muszelek, miseczek z wodą o
różnych temperaturach itp.)
- analiza (rożnicowanie, wyodrębnianie,
porównywanie) - karty pracy i zbiory przedmiotów (podobnie, jak wyżej,
naturalnych)
- ćwiczenia następstwa czasowego i
przyczynowo-skutkowego - karty pracy (historyjki obrazkowe, wycinanki - układanki, książeczki)
- planowanie i monitorowanie realizacji planu - karty pracy (labirynty, wodzenie po śladzie), plansze zrobione z klocków lub kartonu
(przeprowadzanie kuleczki przez tor), duże tory przeszkód zrobione przy
pomocy poduszek, podestów, liny, szarf, tuneli itp.
- ćwiczenia prawej półkuli
- praca z dłonią - ćwiczenia przestrzennego
ułożenia palców i całej dłoni względem ciała
- ćwiczenia z kształtami literopodobnymi - karty pracy + książeczki
- śpiew i muzyka (gram na ukulele i razem śpiewamy
proste piosenki)
- chwila na swobodną artystyczną twórczość
(malowanie palcami lub pędzelkiem)
- ćwiczenia integracji bilateralnej
- praca z ciałem
- ćwiczenia sprawności składniowych i komunikacyjnych - zabawy dialogowe,
narracyjne, rozwijanie słownictwa
- pacynki i maskotki,
- zabawy manualne, podczas których dziecko
jednocześnie ćwiczy ręce i rozmawia lub słucha (czytanej książeczki,
opowiadania) i odpowiada.
To oczywiście tylko schemat zajęć
logopedycznych i przykłady pomocy - każde zajęcia różnią się od siebie w
zależności od wiodącego zagadnienia, nad którym pracujemy. Inaczej pracuje się
przy opóźnionym rozwoju mowy, inaczej przy korekcie na przykład szeregu
szumiącego czy sygmantyzmie interdentalnym (seplenieniu międzyzębowym).
Motywacją do napisania tego artykułu była refleksja na temat pomocy
logopedycznych - okazuje się, że wcale nie potrzeba ich aż tak wiele - często
wystarczy to, co jest pod ręką, a można zrealizować wartościowe zajęcia i przećwiczyć
gruntownie wszystko, co było w zamierzeniu.
Komentarze
Publikowanie komentarza